ÜSTÜN ZEKALI VE YETENEKLİ ÇOCUKLAR KİMDİR?
Üstün zekalı veya yetenekli çocuk bilişsel olarak kendi yaş grubundan önde olan çocuklardır. Bilişsel olarak önde olmaları onlara fiziksel gelişimi önde tamamlamalarını da sağlamaktadır.Üstün çocuklar erken yürür, erken konuşur, kendi yaşıtlarına göre erken dil gelişimine sahiptirler. Bu bilişsel erken gelişme fiziksel ve psikolojik gelişimi de etkilemektedir. Ama her çocuk aynı gelişime sahip olacağı anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla üstün denilen çocuk bilişsel olarak yaşıtlarına göre önde olurken psikolojik veya fiziksel olarak kendi yaş grubunda seyredebilir.
Üstün çocuklar çok soru soran, merak eden öğrenmeye açık, keşfetmeyi seven çocuklardır. Hayal güçleri çok gelişmiş olup şaşırtıcı derece idealist olup sizinle bir yetişkin gibi konuşabilirler.
Üstün çocuklar aynı zamanda çok hızlı bilişsel işlemleme hızına sahip olmalarından dolayı okulda öğretmenleri tarafından "yaramaz, yerinde durmayan, dikkat dağınıklığı olan ve hiperaktif" gibi ifadelerle etiketlenerek fark edilememektedir. Dolayısıyla bu tarz çocukların potansiyellerinin engellenmesine yol açmaktadır.
Nasıl ki hastalıklar için erken teşhis önemliyse çocukların hayatları için onları tanımak çok önemlidir.
Üstün çocukların tanınmasında kullanılan bir takım testler bulunmaktadır. Bu testler çocuğun hesaplanan kronolojik yaşına göre uygulanmaktadır.
6 yaş 0 ay ile 16 yaş 11 ay yaş aralığındaki çocukların bilişsel becerileri ile ilgili bilgi almak adına yapılan klinik bir ölçme aracıdır.
Bu test çocuğa göre değişkenlik göstermekle birlikte yaklaşık 1- 1,5 saat sürmektedir.
Sözel Kavrama, Algısal Akıl Yürütme, Çalışma Belleği, İşlemleme Hızı başlığında 4 alt alanı bulunan bu testin tüm alt alanları toplanarak çocuğun tüm ölçek zeka puanı bulunmaktadır. Fakat testin en önemli kısmı zeka puanını vermesi değil. Çocuğun hangi alanlarda iyi hhangi alanlarda zayf veya desteklenmesi gerektiğine dair bilgi vermesidir.Bu test Türk Psikologlar Derneği'nden alınmış bir uygulayıcı tarafından yapılıyor olmalı, Wisc 4 bu zeka testlerinin Türkiye’de en son ve güncel olanıdır.
**Peki bu test neyi ölçüyor?
Zeka dediğimiz kavram kavrayabilme, soyut düşünebilme, muhakeme yapabilme,zihinsel işlevleri uyum sağlamak için kullanabilme yeteneği olarak adlandırabiliriz.
Zeka testleri düşük zeka düzeyinde bulunan çocuklara özel bir eğitim sağlama ve düşük zeka düzeyindekiler gibi yüksek zeka düzeyindeki bireylerin keşfedilmesi ile bu bireyler içinde özel bir eğitim planlaması yapılabilmesini amaçlamıştır.
***Test yapıldıktan sonra ne olacak?
Testi yaptırdınız ve çocuğun potansiyelini öğrendiniz bundan sonraki süreç onun potansiyelinin yüksek olduğu alanlara yönledirerek işlemeli ve diğer zayıf olduğu alanlarda da çocuğu destelemek ebeveynların amacı olmalıdır. Üstün zekalı çocuklar için kurulan dernekler etkinlik ve çalışmalar gerçekteştiriyor. Devletin bir kurumu olan Bilsem’in özel yetenekli çocuklar için açtıkları etkinlikler oluyor, bu süreçler genelde okul tarafından yürütüldüğü için bu konu ile ilgili okul rehber öğretmeninden bilgi alınabilir. Bazı devlet ve özel kuruluşların Çocuk Üniversiteleri projeleri oluyor ve yine bu kurumlar içerisinde çocukların alabileceği değişik tkinlik ve öğretici, etğici programları kapsıyor bunlardan yararlanılabilir.
Ayrıca çocuğun yetenekli olduğu alanları gözlemleyerekte onu yönlendirebilirsiniz mesela uzaya ilgi duyan bir çocuk ise bu konu ile alakalı dergiler, kitaplar alarak çocuğunuzu besleyebilirsiniz. Örneğin hayvanlara ilgili duyan bir çocuk ise yine dergilerden, hayvanat bahçelerine geziler yaparak ilgisini pekiştirmesini ve bu alanda daha fazla bilgi sahibi olmasını sağlayabilirsiniz. Çocuklar öğrenmeyi sever, merak eder onları ne kadar çok teşvik ve motive edersek o kadar çok tatmin olurlar. Bu tatmini yaşayan çocuklar da mutlu olurlar.
Klinik Psikolog Yeliz Bayraktar Aymete
